تحلیل همدیدی-دینامیکی مخاطره باد گرمش در حاشیه جنوب‌غربی دریای خزر

در این مطالعه به منظور بررسی الگوی همدیدی-دینامیکی پدیده باد گرمش برای بازه زمانی 1982 تا 2010، ابتدا با استفاده از داده های SCDATA ایستگاه‌های شاخص استان، رخ‌دادهای باد گرم در طی یک دوره 29 ساله شناسائی شد. سپس میادین فشار، دما، نم ویژه، ارتفاع ژئوپتانسیلی، مولفه‌های مداری و نصف النهاری باد و سرعت قائم و کمیت‌هایی نظیر جریان، فرارفت رطوبت، فرارفت دما، تاوایی نسبی و همچنین برش قائم کمیت‌های دینامیکی مربوط به سامانه‌های منجر به باد گرمش در کلیه ترازهای جوی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد این پدیده ‌عمدتاَ در فصول سرد سال به وقوع می‌پیوندد و شرط لازم برای شکل‌گیری باد گرمش در استان گیلان، جفت‌شدگی دو توده هوای پرفشار و کم‌فشار در دو سوی رشته کوه‌های البرز است. این شرایط ماحصل نفوذ هم‌زمان زبانه فشاری چرخند‌های دینامیکی قوی با منشاهای کم‌فشارجنب قطبی وکم‌فشار مدیترانه‌ای در شمال رشته کو‌ه‌های البرز و هم‌چنین حاکمیت کمربند هوای پرفشار ناشی از زبانه پرفشارسیبری و یا پرفشار جنب حاره روی مرکز و جنوب فلات ایران است که موجب شکل گیری جریان‌های جنوبی به سمت سواحل جنوبی دریای خزر و افزایش سرعت باد در ترازهای زیرین وردسپهر می‌گردد. الگوی فرارفت دما و رطوبت در تراز 850 هکتوپاسکالی، فرارفت دمایی مثبت (فرارفت گرم) و فرارفت منفی رطوبت (انتقال هوای خشک در لایه‌های زیرین وردسپهر) را در حاشیه جنوب‌غربی دریای خزر نمایان می‌سازد. به دلیل نفوذ زبانه‌های پرفشار سطحی و عبور پشته ارتفاعی روی فلات ایران و دامنه‌های جنوبی البرز، تاوایی نسبی در کل ستون جو منفی است که با مقادیر مثبت امگا در بخش‌‌های جنوبی و حتی دامنه‌های شمالی البرز منطبق است. برش قائم باد نشان می‌دهد در جانب رو به باد جریان‌های به ویژه زیر تراز 700 هکتوپاسکالی، میدان باد دارای مولفه مثبت نصف النهاری بوده و غالبا شارش جریان‌های جوی در منطقه دارای جهت شمال سو است.